Uit de nieuwskeuken van Seven: rouw

Beste lezers,

Bij toeval (waar ik niet in geloof dus) kreeg ik deze week een boek in mijn handen van de Nederlandse predikant annex geestelijk verzorger in een verpleeghuis, Jean Jacques Suurmond. Ik moet “ Meer geluk dan grijsheid” ooit eens gekocht hebben op een rommelmarkt, althans dat denk ik. Ik bladerde er vluchtig eens door tot ik merkte dat ik op een pagina één zin had ingekleurd met oranje viltstift.

“Rouw is liefde die zijn adres is kwijtgeraakt”.

Het zoeken, het dwalen, met je ziel onder de arm, herkent iedereen wel eens. Alleen weet je dan niet waar je het zoeken moet. Afval verwerk je, rouw niet. Rouw gaat niet over, het wordt voor een deel een stuk van je levensverhaal. We kunnen troost bieden, maar het verdriet niet wegnemen is moeilijker. In zo een situatie is het  menselijk en dus te begrijpen dat we willen weten waar we aan toe zijn. We zijn de controle kwijt en voelen ons machteloos. Om enig houvast te krijgen, stellen we vragen die ons misschien een beetje controle teruggeven. Alleen: zo werkt het niet. Rouwen heeft te maken met gehecht zijn aan iemand, van iemand houden.

Verwerken is ook een woord dat de lading niet dekt. Afval verwerk je, rouw niet. Het enige dat je in de loop van de tijd kunt doen met je verlies is verweven in je leven. Het wordt een deel van je levensverhaal, een hoofdstuk dat je er niet bij had willen hebben en er toch onlosmakelijk bij is gaan horen. Rouw blijft dus bij je, als deel van jouw persoonlijke levensgeschiedenis en gaat niet over.

Veel rouwenden gaan, soms tot hun eigen verbazing, het leven ook weer omarmen. In het begin soms met gevoelens van schaamte (hoe kan ik lachen als mijn geliefde niet meer kan meegenieten) of schuld (mag ik me wel gelukkig voelen?). Het zijn twee sporen: op de achtergrond zijn het verlies en de rouw altijd aanwezig. Ze voeren wellicht niet meer de boventoon maar kunnen ieder moment geactiveerd worden door een gebeurtenis, een geur, muziek, een beeld. Dan is de rouw en het gemis weer even volop aanwezig.

 Rouwen is als een vingerafdruk: een ingrijpend verlies gaat gepaard met rouw maar de wijze waarop iemand dat doet, is uniek. Ik vind het altijd bijzonder om te ervaren hoe veerkrachtig mensen kunnen rouwen, zelfs bij verliezen waarvan we ons niet kunnen voorstellen dat je het leven nog kunt oppakken. Rouwenden vinden vaak een eigen manier om betekenis te geven aan hun leven.

Ik herinner mij nog de woorden van een oud professor Russisch : “ het leven is altijd afscheid nemen”. Ze zijn mij altijd bij gebleven, zeker  als ik merk hoe belangrijk nabestaanden zijn voor mensen die hen -net dan- omringen. Als die hen een bedding kunnen bieden waar het diepe verdriet, de intense pijn, de enorme woede, de grote machteloosheid, het onmetelijke gemis en al die andere gevoelens op kunnen landen, daar is geen professional tegen opgewassen.

Tegelijk is het het moeilijkste wat er is: het is een hele opgave te blijven bij iemand die zulke intense gevoelens ervaart, wetende dat je niets, maar dan ook niets kunt doen om het op te lossen. Je eigen onmacht te voelen, met lege handen te staan en toch te blijven en de intensiteit te verduren. Probeer het maar eens, het valt niet mee. We willen troost bieden maar dat is iets anders dan verdriet wegnemen.

In mijn gedachtewereld zie ik dan een grote eikenboom voor me waar je in je diepste verdriet tegen kunt leunen, waar je ook tegenaan kunt schoppen of een gebroken hart in kunt kerven. En de boom blijft staan, dagen, weken, maanden en jaren, als een trouwe metgezel.  De zin van Suurmond “ Rouw is liefde die zijn adres is kwijtgeraakt” heb ik deze week vereeuwigd in mijn klein notitieboekje.

Graag tot méér lees volgende week.

Groeten,

Seven.