Maria van Oekraïne, een boek gebaseerd op een waargebeurd oorlogsverhaal

De meeste mensen leerden Oekraïne kennen in 2022 toen buurland Rusland het land binnenviel. Voor Eva De Hondt, voorzitster van de cultuurraad in Deurne, is dit Oost-Europese land onderdeel van de familiegeschiedenis. Haar grootmoeder langs vaders kant was namelijk afkomstig uit Oekraïne.

“Mijn grootmoeder die Nederlands op een rare manier sprak. Wij noemde haar ook baboesjka.” herinnert Eva zich nog. Toen zij in 1998 als student Woordkunst aan het Conservatorium van Antwerpen een audioreportage maakte, nam zij een interview af van haar grootmoeder. Eva De Hondt: “Mijn grootmoeder Maria Nahatsch was een Oekraïense Ostarbeiterin die in 1942 door de Duitsers gedeporteerd was uit haar dorp om dwangarbeid te verrichten in een fabriek in Jena. Mijn grootvader Aloïs De Hondt was een Belgische Fremdarbeiter. Ze leerden elkaar kennen in Jena, waar de Ostarbeiterinnen de toestemming kregen om op zondag 2 uurtjes het kamp te verlaten. Ze begonnen een liefdesrelatie en in het bos rond Jena werd mijn vader verwekt.”

Die zoon is Waleri De Hondt. Hij wordt in erbarmelijke omstandigheden geboren in de nacht van 5 april 1945 in Jena. “Een moeilijke bevalling” zegt Waleri: “ik was een zware baby en bovendien werd die nacht de stad gebombardeerd. Ik had een maand lang de Russische nationaliteit.” Op 8 mei 1945, bij de bevrijding, kunnen Maria en Aloïs trouwen en wordt Waleri Belg. Het jonge gezinnetje komt naar België en vestigt zich in Mortsel. Waleri voegt er nog aan toe: “Mijn moeder is slechts in 1967 haar familie kunnen gaan bezoeken in Oekraïne.” Dat komt omdat de Ostarbeiters, ondanks ze door de nazi’s werden gedeporteerd of, zoals in het geval van Maria, van het veld werden geroofd, na de oorlog in de USSR werden beschouwd als landverraders.

Een foto leidt tot een boek

Vier jaar geleden, op 8 mei, zette Eva De Hondt op Facebook een bericht voor de 75ste verjaardag van het einde van de Tweede Wereldoorlog. Zij zette er de foto bij van haar grootouders, genomen op de dag van hun huwelijk. Deze post trok de aandacht van schrijfster Mieke Vandromme, zij voelde onmiddellijk de inspiratie om een boek te schrijven. De familie De Hondt ging akkoord en gaf al de informatie waarover zij beschikte. Mieke Vandromme trok ook naar Jena om de sfeer te proeven en ze liet zich bijstaan door Vladimir Ronin, historicus en filoloog. Het resultaat is een boek gebaseerd op een waargebeurd oorlogsverhaal.

De voorstelling van het boek gebeurde in de Academie van Mortsel, in de Oude God waar Maria en Aloïs van de trein stapten om hun gezamenlijke leven in België te beginnen. Kleindochter Eva is tevreden met het resultaat: “Ik ben sterk getroffen door de manier waarop Mieke Vandromme een mooi en helder portret heeft gemaakt van een ‘gewoon’ meisje dat een tergend zware periode doorleeft. Mieke laat voelen dat een schijnbaar ‘gewone’ vrouw bijzonder is, een thema dat Mieke in haar werk en leven belangrijk vindt en inspireert.”

Praktisch

Maria van Oekraïne. Mieke Vandromme. Uitgeverij Sterck & De Vreese. € 24,90. ISBN: 9789464711936

Foto boven: (vlnr) zoon Waleri De Hondt, schrijfster Mieke Vandromme, kleindochter Eva De Hondt (© Adriaan Van Looy)

Foto onder: Het boek met op de kaft de trouwfoto van Maria en Alois (© Adriaan Van Looy)